Wit Stwosz

Wit Stwosz 1448 - 1533

·      *Urodził się w Horb nad Neckerem, ok. 1448 w rodzinie rzemieślniczej.

·       *We wczesnym etapie pracował w Górnej Nadrenii – w Strasburgu.

·       *Tworzył w różnych dziedzinach sztuki, ale najbardziej wyróżniał się w rzeźbie.

·       *W 1477 osiedlił się w Krakowie.

·       *W 1484 został starszym cechu malarz

·       *Dzieła: świecznik dla cechu krawców w Krakowie( ok. 14850), Nagrobek króla Kazimierza IV Jagiellończyka, Postać biskupa wrocławskiego Piotra z Bnina, Płyta nagrobna arcybiskupa gnieźnieńskiego Zbigniewa Oleśnickiego, Epitafium Filipa Buonaccorsiego zw. Kallimachem, Wskrzeszenie Łazarza – miedzioryt, pokaranie Gailany i morderców św. Kiliana, św. Andrzej, Matka Boska z dzieciątkiem, Zwiastowanie N. Marii Pannie (Pozdrowienie Anielskie), Krucyfiks ze Szpitala Ducha św. w Norymberdze. 

OŁTARZ ZAŚNIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY ZWANY MARIACKIM  1477 – 1483. 

·      * Wit Stwosz stworzył dzieło, które swoimi rozmiarami, zróżnicowaniem zastosowanych środków rzeźbiarskich, bogactwem programu obrazowego, a przede wszystkim nowatorstwem koncepcji całości wysunęło się na czoło szafiastych ołtarzy późnogotyckich w Europie.

·       * Wykonany z drzewa dębowego i modrzewiowego - części konstrukcji oraz lipowego – rzeźby.

·       * W predelli ukazane jest drzewo Jessego — genealogiczne drzewo Chrystusa i Marii Panny. Szafę nastawy zdobią cztery skrzydła, dwa ruchome oraz dwa nieruchome. Bryłę pentaptyku dopełnia zwieńczenie.

·       *Dominują tutaj błękit i złoto – nadaje owej wizji nieba niespotykaną intensywność wyrazu.

·       Część główna

o   Najbardziej niezwykła jest scena zaśnięcia Marii . Ołtarz zawiera doskonałe połączenie w tej jednej scenie przeciwstawnych sobie zasad obrazowania – narracyjnego i reprezentacyjnego. Widzimy tu precyzyjnie wykonane szczegóły, np. fałdy szat, ręce, nogi.

o   W ołtarzu Mariackim możemy zauważyć dojrzały warsztat mistrza.

o   „Śmierć Matki Boskiej”  umieszona w szafie środkowej, nad tą sceną umieszczony obraz „Wniebowzięcia” uzupełnia scena w zwieńczeniu „koronacja Marii”.  – tworzą cykl chwały Marii

o   Scena główna została otoczona uroczystym łukiem półkolistym, mieszczących mężów i proroków ST, którzy zapowiedzieli odkupienie i przymioty Matki Boskiej.

o   Ekspresja sceny jest wzmożona zagęszczeniem postaci; w rzeczywistości nigdy nie mogłyby one stać tak blisko siebie. Złocone szaty odbijają światło. Ustawienie postaci "pod wiatr" powoduje sfałdowanie szat.

o   Harmonijnie połączył dwie dotychczas oddzielnie stosowane formuły obrazowe. Pierwszą z nich była grupa kilku hieratycznie ujętych figur, często w schemacie SACRA CONVERSAZIONE. Druga forma stanowiła scena narracyjna.

o   Dla wyobrażenia śmierci Marii wybrał szeroko rozpowszechniony typ ikonograficzny – Maria umiera na klęczkach, w ramionach jednego z apostoła.  Maria umieszczona centralnie, oddana nie co mniejszej skali, wśród promienie glorii i aniołów, zamknięta od góry łukiem szafy – ukazuje Chrystusa i jego Matkę przede wszystkim w pozaczasowej wizji Zbawiciela za Współodkupicielką.

o   Apostołowie przeżywają wydarzenie oddzielnie.

o   Od innych ołtarzy odróżnia go przesycona atmosfera sacrum – świata znajdującego się poza zasięgiem poznania zmysłowego.

·      * Ołtarz zamknięty

·       -Obszerny cykl opowiada o rodzicach Marii, o jej dzieciństwie, o dzieciństwie i męce Chrystusa, a kończy się wizją pokonania śmierci przez Odkupiciela (Zstąpienie do Otchłani)

·       -Położono obraz Chrystusa jako człowieka.  Jest tutaj pokazany jako zakorzeniony przez swoją Matkę w rodzie ludzkim, jako ten, który narodził się i umarł dla ludzi, jako ten wreszcie, którzy w Sym ciepieniu znalazł w Marii towarzyszkę swego dzieła, wierna aż do śmierci – SOCIA CHRISTI .

ŚW. ANNA SAMOTRZECIA z Tarnowa 1480 - 90

·       Jest zapewne środkowym przedstawieniem zaginionego ołtarza skrzydłowego.

·       Bliskie analogie do niektórych rzeźb Ołtarza Mariackiego.

·       Korpus postaci, potraktowany jako relief, tylko głowa stanowi rzeźbę trójwymiarową.

·      

Św. Anna Samotrzecia, drewno lipowe, polichromowane. W kościele bernardynów

Matko, jako karmiące Dzieciątko, nasilił w wyobrażeniu wartości epickie, ale zarazem podkreślającym boskie macierzyństwo Marii, uwypuklił ważny w temacie św. Anny Samotrzeciej dogmatyczny wątek Wcielenia.

CHRYSTUS W OGRODZIE OLIWNYM  - 1480 -85

·       Płaskorzeźba z  piaskowca, polichromowana.

·       Najprawdopodobniej stanowił główną część epitafium znajdującym się na przykościelnym cmentarzu.

·       Wzorowany na sztuce południowych Niemiec z II poł. XV. 

KRUCYFIKS

·       Piaskowiec z polichromią.

·       Tzw. krucyfiks wyprężony, odznaczający się silnym zwisem ciała i horyzontalnym układem ramion.