LILIA W SZTUCE

Lilia – jest jednym z najbardziej wieloznacznych kwiatowych symboli.  W innych kulturach niż w religii Chrześcijańskiej ze względu na swój falliczny słupek i zapach kojarzona jest z płodnością i miłością cielesną. Symbolizowała płodność bogini Wielkiej Matki, a w tradycji alchemicznej utożsamiana jest z zasadą żeńską. 

lilia heraldyczna

Lilia najpopularniejsza roślina ogrodowa starożytności, miała – jak wierzyli Grecy powstać z mleka Hery[1]. Niemniej z płodnością łączono ją nie tylko w Grecji, ale także w Egipcie i innych krajach Bliskiego Wschodu, gdzie stanowi popularny motyw dekoracyjny. W Bizancjum lilia symbolizowała pomyślność i władzę monarszą. Te powiązania – a nie skojarzenia z czystością zadecydowały też o wyborze kwiatu lilii, jako godła Francji.

Lilia heraldyczna (fleur-de-lis) – godło królów francuskich, symbolizowała czystość, ale także płodność i pierwiastek męski. Jest to motyw dekoracyjny o kształcie trójpłatkowego kwiatu lilii, skomponowanego na zasadzie ścisłej symetrii, o płatkach związanych u dołu listewką i trójkątnum zwykle zakończeniem zamiast łodygi. Była powszechnie stosowanym motywem dekoracyjnym we francuskim przemyśle artystycznym.

Lilia w sztuce Chrześcijańskiej

Atrybut świętych: Maria Panna Dziewica, św. Józef, rodzice Marii. W scenie Zwiastowania archanioł Gabriel przedstawiony jest często z białą lilią w ręku. Lilia jest też symbolem dziewic. Święci: Alojzy Gonzaga, Józef z Nazaretu, Katarzyna ze Sieny, Kazimierz, Klara z Asyżu, Maria Goretii, Wirgiliusz z Salzburga. 

W tradycji chrześcijańskiej ucieleśnia pobożność, czystość i niewinność. Biała lilia stanowi częsty motyw w sztuce chrześcijańskiej, zyskała w XIX w. miano lilii Madonny w następstwie skojarzeń łączących ją z dziewictwem Marii Panny.

Jednakże biała lilia może występować niekiedy w przeciwnym znaczeniu, jako zapowiedź śmierci  czy symbol pogrzebowy.

Przykłady:

-Mistrz Zwiastowania z Aix, „Zwiastowanie”, 1442-45, Kościół Ste Marie-Madeleine Aix-en-Provence.
-Antonello de Mesina, „Maria czytająca”, przed 1457 – lilie widoczne w zakładanej przez dwa anioły koronie.
-Melchior Broederlam, „Zwiastowanie i Nawiedzenie”, 1394-99, Tempera na desce. – lila widoczna w scenie Zwiastowania, po między Archaniołem Gabrielem a Matką Boską w złotym dzbanku.
-Mistrz z Arras, „Zwiastowanie”, początek XV w, Tkanina wełniana – lilia w ozdobnym porcelanowym dzbanku, również pomiędzy Archaniołem Gabrielem a Matką Boską.

Melchior Broederlam, „Zwiastowanie i Nawiedzenie”

---

[1] Hera (Junona) – córka Kronosa i Rei, siostra i małżonka Zeusa, patronka małżeństw i wierności małżeńskiej, uporczywie zdradzana przez męża; oprócz lilii atrybutami Hery są: berło, diadem, welon, krowa, paw, bocian, kukułka, nieśmiertelnik, owoc granatu.