Barwy w średniowieczu - notatka

-blask i migotliwość, głębia i czystość koloru, jest hołdem złożonym Bogu przez to, co w pojęciach prymitywnych jest najpiękniejsze na ziem, ale także, jako znak obecności, odblask najwyższego, niewidzialnego światła.

-kosztowność, blask i wielobarwność są czynnikami, które przenoszą duszę ze sfery materialnej do niematerialnej.

-kolor i blask – istnieją koło siebie nierozerwalnie

-W średniowieczu można zauważyć bardzo duże powiązanie barw z czterema żywiołami.

-Tęcza – tylko dwie barwy – czerwona i niebieska, względnie czerwona i zielona. Czerwona uznawana za kolor ognia, niebieska  wody. Jest to interpretacja Sądu Ostatecznego (błękit – koniec świata przez potop, czerwony – niszcząca siła ognia piekielnego). Jest symbolem, znakiem Bożego Sądu.

-symbolika barw często odwracalna, może oznaczać dwie różne rzeczy. Średniowieczni artyści nie trzymali się ściśle  systemu znaczeń symbolicznych.

Złoto – bardzo duże użycie, (mozaiki)

Biel – barwa czystości i niewinności, symbol odnowy życia duchowego, ale także jest związana z zimą. Biel jest barwą apostołów i  starców Apokalipsy, niekiedy stosowana w szatach Chrystusa. Trzeba podkreślić, że w malarstwie ściennych i ołtarzowym nie spotykamy białych aniołów. Biel zależnie od rodzaju techniki nie pojawia się, jako czysta naturalna.

Czerwień – barwa władzy i świętobliwości, cesarstwa i najwyższego kapłaństwa. Utożsamiana z pojęciem sił życiowych: ognia, krwi i wojny, namiętności i płodności.

Cynober – wczesnochrześcijaństwo, Bizancjum.  

Purpura – była barwnikiem otrzymywanym ze ślimaka z rodzaju rozkolców. Dla uzyskania trwałej farby strącano sok ślimak ałunem, a dla uzyskania żywych barw dodawali kredę, glinkę lub bolus. Była to farba bardzo droga.

Purpura kardynalska – żywa płomienna czerwień. Łączyła się z pojęciem: eros, caritas. Już w antyku jest barwa wahała się od żywej czerwieni do ciemnego fioletu/

Błękit – barwniki zrobione z turkusu, szafiru oraz hiacyntu. Symbol nieba, przestrzeni powietrznej, Mądrości Bożej, morza. Symbol pierwiastka duchowego. Barwa osiąga apogeum w gotyku.

Błękit zamorki – kolor szlachetny, najdoskonalszy, świetlisty.

Błękit górski – (błękit niemiecki, azuryt, citramarin) – azuryt jest pigmentem gruboziarnistym, przy drobniejszym ziarnie jaśnieje. Azuryt otrzymywano sztucznie z miedzi przez działanie octu w obecności dwutlenku węgla i tlenu . Ten azuryt był mniej trwały od naturalnego i miał skłonności do przybierania koloru zielonego.  Jako tańszy był często używany w wiekach średnich i później. Azuryt sztuczny i naturalny był często używanym pigmentem błękitnym od XV do XVIIw..

Zieleń –barwa wegetacji ziemskiej, roślinności, krajobrazu. Symbol Raju, nadziei na wiekuiste szczęcie. Roślinna zieleń – odnowa życia, która trwa wiecznie, w kółko.

Szmaragd i jaspis – symbol nadziei.

Późne średniowiecze – zieleń – symbol nadziei na miłość i szczęście, związane z wiosną, ogrodami miłości.

Żółty – podobny do złota. Miał wartość pozytywną – barwy pełne i czyste.

-Od XII w. – kolor zdrady i fałszu, jeden z symboli Judasza, ale także markietanek i nierządnic oraz Żydów.  Barwa wrogości, złych zamiarów i bezwstydu.

Żółcień neapolitańska – (antymonian ołowiu), używana w malarstwie w XV w.. Występuje w odcieniach jasnych i ciemnych. Jest to farba trwała i dobrze kryjąca. Można ją stosować do wszystkich technik, a przede wszystkim w technice olejnej. Z powodu wysokiej ceny była często fałszowana.

Czerń i barwy półchromatyczne

- czerń – negatywna, przeciwstawieństwo światła, barwa niewiary, grzechu, diabła, czeluści piekielnych.

Sutanna – ma sens odwracalny – pokora i  wyrzeczenia, obumarcie światła i ciała.

Barwy brunatne – w późnym średniowieczu skojarzenia ujemne.

Szary zostaje odrzucony.

-silne kontrasty, jako element dekoracyjny